Hormoontherapie bij prostaatkanker

Als u prostaatkanker hebt, is hormoontherapie een gangbare medische behandeling.
Deze therapie remt de productie van het mannelijk hormoon testosteron en daardoor ook de groeibevorderende werking die dit hormoon heeft op de kankercellen.

Hormonen en prostaatkanker

Hormonen zijn chemische stoffen die het lichaam zelf maakt en die worden uitgescheiden in het bloed. De meeste hormonen worden gemaakt in speciale hormoonklieren zoals de hypofyse (klier in het hoofd) en de schildklier (bij de adamsappel in de hals). Deze klieren hebben geen andere taken. Maar ook organen die op de eerste plaats een andere functie hebben, zoals de nieren, scheiden hormonen af.
Hormonen regelen verschillende belangrijke processen in het lichaam zoals de groei, de stofwisseling en de ontwikkeling van de geslachtsorganen. Maar ook de suikerspiegel in het bloed en het lichaamsritme van slapen en ontwaken.

Geslachtshormoon testosteron

Een belangrijke groep hormonen zijn de geslachtshormonen. Het belangrijkste mannelijke geslachtshormoon is testosteron. Dit hormoon wordt voornamelijk door de zaadballen aangemaakt. En een gedeelte door de bijnierschors. Mannelijke geslachtshormonen stimuleren de zaadproductie en de ontwikkeling van mannelijke geslachtskenmerken.
Als er prostaatkanker ontstaat, zijn de kankercellen voor hun groei vaak (gedeeltelijk) afhankelijk van de aanwezigheid van testosteron. Kankercellen overleven minder goed of helemaal niet als dit geslachtshormoon er niet is.

Werking hormoontherapie

Hormoontherapie is erop gericht de stimulerende werking van testosteron op kankercellen af te remmen of te blokkeren. De productie van bepaalde hormonen wordt beperkt door de hormonale therapie of hun invloed neemt af. Het ontstaan en de groei van kankercellen kan zo (tijdelijk) worden stopgezet.

Hormoontherapie kan zowel als aanvullende (adjuvante) behandeling als klachtenverlichtend (palliatief) worden gegeven. Met hormoontherapie kan prostaatkanker niet genezen.

De uroloog zal verder met de patiënt bespreken of hormoontherapie een mogelijke behandeling is en of het dan gaat om een aanvullende of klachtenverlichtende behandeling.

• Adjuvante hormoontherapie

Adjuvante hormoontherapie kan als aanvullende behandeling na een bestraling of operatie worden gegeven, Dit gebeurt om eventueel achtergebleven kankercellen of kleine, onzichtbare uitzaaiingen alsnog te vernietigen. Deze combinatie van behandelingen is vooral geschikt voor patiënten met een 'gevorderde tumor' (Gleason-score 7-10).

• Neo-adjuvante behandeling

Deze vorm van aanvullende hormoontherapie wordt gegeven voorafgaand aan een operatie of bestraling. De bedoeling is om de tumor beter behandelbaar te maken en eventuele uitzaaiingen te vernietigen.

De keuze voor, het startmoment en de duur van de hormoontherapie zijn in overleg met de uroloog. De hormoontherapie wordt in de vorm van medicijnen (tabletten of injecties) toegediend.

Klachtenverlichtende (palliatieve) hormoontherapie

Hormoontherapie kan ook als klachtenverlichtende behandeling worden gegeven. Deze behandeling is gericht op het remmen van de ziekte of de vermindering van de klachten zoals pijn. De behandeling bestaat uit het gebruiken van hormoonpreparaten of het operatief verwijderen van (weefsel uit) de zaadballen.

• Hormoonpreparaten toedienen

Met een injectie worden de hormoonpreparaten toegediend (chemische castratie). Zo wordt de werking van de zaadballen stilgelegd waardoor er geen testosteron meer wordt aangemaakt en de tumorcellen minder snel of niet meer groeien.

• Operatie orchidectomie

Door een orchidectomie wordt het hormoonproducerende weefsel uit beide zaadballen verwijderd. Ook verwijdering van beide zaadballen (castratie) is een mogelijke behandeling. Dit is medisch gezien geen grote ingreep maar is vaak wel enorm ingrijpend voor de patiënt.

Bijwerkingen hormoontherapie

De (mogelijke) bijwerkingen van hormoontherapie zijn:

• minder zin om te vrijen of impotentie;
• botontkalking;
• opvliegers;
• hoofdpijn;
• stemmingsverandering;
• gewichtstoename;
• pijnlijke zwelling van de borsten;
• verandering van lichaamsbeharing
• onvruchtbaarheid.

Meer informatie

Op de site van KWF Kankerbestrijding kunt u de brochure hormonale therapie bij kanker downloaden.