Niertumoren: niercysten en solide gezwellen

Met het beter worden van de kwaliteit van onderzoeken worden nierafwijkingen vaker gezien. Deze afwijkingen zijn vaak goedaardig. Maar met behulp van een röntgenfoto kan dit niet altijd correct beoordeeld worden. Alleen onder de microscoop kan definitief worden vastgesteld of er sprake is van kanker. We moeten de beslissing om te opereren echter nemen op basis van het fotomateriaal wat beschikbaar is. Hiervoor is een contrast CT-scan van de buik (en nieren) het meest geschikt.

Cysten van de nier

Solide massa's in de nieren die kleuren met het contrastmiddel op de scan zijn zeer verdacht voor kanker en moeten zonder aarzelen worden verwijderd. Moeilijker zijn de veel voorkomende cysten van de nier. Vele mensen hebben één of meerdere, soms zelfs grote cysten in hun nieren. Deze cysten zijn holtes, een soort ballonnetjes gevuld met water. Deze zijn normaal, geven doorgaans geen klachten en kunnen geen kwaad.

Type I

Deze eenvoudige cysten hebben een dunne wand en zijn gevuld met helder vocht. Dit is goed herkenbaar op een CT-scan en wordt een 'Bosniak type I cyste' genoemd. Dergelijke cysten hoeven niet behandeld en niet gecontroleerd te worden.

Type II

Een Bosniak type II cyste is herkenbaar aan meerdere dunne wandjes in de cyste of een simpele verkalking van de wand. De holte kan gevuld zijn met oud bloed of enkele stolsels. De wand van de cyste kleurt dan niet door het contrastmiddel bij de CT-scan. Behandeling van deze cysten is niet nodig. Zij moeten wel in de gaten worden gehouden. Er is 10 to 20% kans dat de cyste veranderd naar iets kwaadaardigs. Dit wordt duidelijk als de cyste groter wordt of andere eigenschappen krijgt.

Type III

Een Bosniak type III cyste heeft een dikkere en onregelmatige wand, dikkere tussenschotten in de holte, meer kalk en kleurt wel door het contrastmiddel bij de CT-scan. Van deze cysten blijkt na operatie in 40-50% kwaadaardig te zijn.

Type IV

Type IV cysten hebben sterke en stevige wanden en zijn zeer herkenbaar als een kwaadaardige afwijking. Meer dan 90% van dit type cysten zal ook kwaadaardig blijken te zijn.

Goedaardige solide gezwellen

Naast de cyste kunnen er ook solide zwellingen zijn. Deze zijn niet gevuld met vocht maar met weefsel. Hier is meestal wel sprake van kwaadaardigheid. Toch komen er ook een aantal goedaardige tumoren(gezwellen) voor.
Goedaardige tumoren zijn meestal herkenbaar aan hun uiterlijk op de CT-scan.

Angiomyolipoma

Een afwijking die voornamelijk bij vrouwen voorkomt (4 keer zo vaak bij vouwen dan bij mannen) is ‘angiomyolipoma'. Deze afwijking bestaat uit bloedvaatjes, spierweefsel en vooral vet. Op een röntgenbeeld is het gezwel goed te herkennen en meetbaar.
De afwijking komt vooral voor op middelbare leeftijd, is goedaardig maar groeit ongeveer 5% per jaar. Van deze afwijkingen zien we 80% bij de nier aan de rechterzijde.
Zolang de doorsnede van het gezwel kleiner is dan 4 cm. is het niet nodig om er iets aan te doen. Grotere afwijkingen kunnen gaan bloeden. Hierbij kan embolisatie (afsluiting van het bloedvat om doorbloeding te blokkeren) of verwijdering van het gezwel overwogen worden.

Oncocytoom

Ongeveer 5% van alle solide niertumoren is een oncocytoom. Het komt twee keer vaker bij mannen voor dan bij vrouwen. Dit volledig goedaardige gezwel geeft bijna geen symptomen. Pijn of bloed in de urine kan voorkomen.
Het is onmogelijk om deze afwijking op basis van de röntgenfoto's te onderscheiden van kwaadaardige tumoren. Er zijn typische eigenschappen zoals het 'gespaakte wiel' beeld als gevolg van de bloedvoorziening, maar dit geeft te weinig zekerheid in de beslissing om wel of niet te opereren. Met een naald een biopt (weefselmonster) nemen, levert ook geen bijdrage in de beslissing. Het onderscheid tussen goed en kwaadaardig is met zo'n kleine hoeveelheid weefsel nauwelijks te maken en oncocytomen willen nog wel samen met nierkanker voorkomen. Een nierverwijdering geeft de definitieve diagnose. Als het blijkt te gaan om een oncocytoom, dan is op grond van het goedaardige karakter verdere controle niet noodzakelijk.