Verschillende verblijfskatheters en hun doel

-Deze tekst is bestemd voor zorgverleners-

Foley katheter: verblijfskatheter met ballon

Een verblijfskatheter met een ballon wordt ook wel ‘Foley katheter' genoemd naar de uitvinder van de ballon aan de katheter, Dr. Foley.
Het is een 2-weg ballonkatheter die via de plasbuis in de blaas wordt ingebracht, deze katheter kan ook suprapubisch gebruikt worden.
Vlak achter de tip van de katheter wordt een ballonnetje opgeblazen met een water/glycerine oplossing om te voorkomen dat de katheter uit de blaas kan glijden. In de tip zitten 2 openingen waardoor de urine door het lumen van de katheter stroomt naar een opvangzak die aan de katheter is verbonden.

Verblijfskatheters van verschillende materialen

Latex katheter

De latex katheter is gemaakt van latexrubber. Het is een soepele katheter, geschikt voor kortdurend gebruik (maximaal 2 weken). Het is een goedkope katheter. Deze katheter is niet geschikt voor patiënten met een latex allergie. Contactovergevoeligheid van de huid en irritatie van de urineweg komt regelmatig voor. Deze katheters hebben de neiging om snel verstopt te raken door de vorming van steenaanslag.

Siliconen-elastomeer coated katheter (SEC katheter)

Deze latex katheter heeft aan de buiten- en binnenzijde een siliconen elastomeer-laagje. De siliconenlaag geeft bescherming tegen urethrale irritatie. Over het algemeen kunnen deze katheters maximaal 6 weken blijven zitten. Deze katheter is niet geschikt voor patiënten met een latex allergie.

Full siliconen katheter

Deze katheter bestaat uit 100% siliconen. De verblijfsduur van deze katheter 8 tot 12 weken is, mits er geen problemen zijn van steenaanslag, verstopping e.d. De katheter wordt gebruikt bij patiënten met een latex-allergie en voor langdurig gebruik.

Het voordeel voor de patiënt is dat de katheter minder vaak gewisseld hoeft te worden. Een nadeel is dat de katheter door het materiaal wat stugger is wat bij sommige patiënten juist weer meer irritatie geeft. Er komen wel steeds meer soorten ‘full siliconen katheters’ op de markt die soepeler zijn en een beter draagcomfort hebben.
Een ander nadeel is dat siliconen ‘semi-permeabel’ is. Dat wil zeggen dat het water in het ballonnetje door de wand heen kan diffunderen met als gevolg dat het ballonnetje langzaam leegloopt. Controle van voldoende vulling van het ballonnetje is dan wenselijk. Tegenwoordig worden de ballonnetjes gevuld met een speciale oplossing van water en glycerine, door de glycerine zal het ballonnetje nauwelijks leeglopen.

Door de langere levensduur, kan ook bij deze katheter na verloop van tijd bij de tip kalkafzettingen ontstaan. Daardoor gaat de opening dichtzitten. Dit kan ook voorkomen in het lumen van de katheter. Kalkafzetting aan de tip van de katheter kan er voor zorgen dat het verwijderen van de katheter moeilijk gaat, de katheter vast zit, verwijderen pijn doet en dat de plasbuis beschadigt en bloedt. Dat is reden om de katheter zeker niet langer te laten zitten dan de aanbevolen levensduur.

Full siliconen open end katheter

Dit is een full siliconen katheter met een open tip en twee zijgaatjes, de ballon heeft een volume van 5 ml. Het is een soepele katheter die goed te gebruiken is bij patiënten die regelmatig last hebben van verstopping door aanslag en verkalking van de katheter en/ of blaaskrampen. De kleine ballon zorgt dat er minder irritatie ontstaat in de blaas.
Deze katheter kan ook ongeveer 12 weken blijven zitten en heeft dezelfde eigenschappen als de full silliconen katheter.

Hydrogel gecoate katheter (biocath)

Dit is een latex katheter met een hydrogel coating, ook wel 'biocath' katheter genoemd. Het is een soepele katheter met een doorgaans prettig draagcomfort en kan 8 tot 12 weken blijven zitten. Deze katheter heeft een coating waardoor minder aanslag zal ontstaan op de katheter; bovendien kunnen bacteriën zich minder goed hechten aan het materiaal.

Speciale gecoate katheters

Er zijn katheters met een speciale antibacteriële coating om biofilm en aanslag te voorkomen. Dit gebeurt door gebruik van zilverlegeringen (zogenaamde ‘silver coated catheters’) of een coating met een antibioticum.
Deze katheters zijn erg prijzig en hebben hun sporen nog niet verdiend als het gaat om verhouding tussen prijs en kwaliteit, draagcomfort en het verminderen van klachten en problemen.

Tiemann katheter

De Tiemann katheter is een katheter met een licht gebogen tip (coud) die bij patiënten met prostaathypertrofie of een steile blaashals het katheteriseren kan vergemakkelijken. De Tieman katheter moet met beleid ingebracht worden door deskundig personeel zoals een uroloog of een urologieverpleegkundige.

3-weg Spoelkatheter (hematuriekatheter)

Dit is een katheter die drie lumen heeft: voor de afvoer van de urine, voor het opblazen van de ballon en voor het aansluiten van een permanent spoelsysteem. Deze katheter wordt ingebracht na een prostaatoperatie of bij patiënten met hematurie met stolselvorming. De ballon heeft een inhoud van 30 ml. Ze zijn er in latex en full siliconen.

Dubbele ballonkatheter

Sinds kort op de markt is een verblijfskatheter met een dubbele ballon, deze katheter moet de irritatie en prikkeling van de tip van de katheter tegen het blaasslijmvlies tegengaan. Een 'gewone' verblijfskatheter kan soms veel blaaskrampen  veroorzaken.
De katheter met dubbele ballon geeft minder irritatie, waardoor er minder last is van blaaskrampen. Er zit geen uitstekend tipje aan het uiteinde van de katheter. De tip van de katheter wordt omgeven door een ballonetje met daar achter een tweede ballonetje. Het zachte en soepele materiaal van de ballon heeft minder uitwerking op het blaasslijmvlies.
Deze katheter is een mogelijk alternatief voor mensen die veel last hebben van blaaskrampen ondanks  alle andere opties als ruim drinken, anticholinergicum, uitsluiten urineweginefectie, blaasgruis/steen.