Peniskanker

Peniskanker is een zeldzame ziekte, het ontstaat bij 1 op de 100.000 mannen. In Nederland betekent dit dat er ongeveer 160 nieuwe patiënten per jaar met deze ziekte bij komen. In de Achterhoek (regio winterswijk en Doetinchem) verwachten we ongeveer 3 nieuwe patiënten per jaar te vinden. Peniskanker begint bij 48% van patiënten op de eikel.
Door wetenschappelijk onderzoek is duidelijk geworden dat na het verwijderen van de voorhuid bij kinderen, peniskanker vrijwel nooit meer ontstaat.

Risicofactoren

Het risico op het ontstaan van peniskanker wordt groter naar mate een man ouder wordt.
Risicofactoren voor het ontstaan van deze kanker zijn:

• een vernauwde voorhuid
• slechte hygiëne van de voorhuid
• roken
• UV-straling (zonlicht)
• Besmetting met het Humaan Papilloma virus (HPV-infectie, seksueel overdraagbaar, veroorzaakt ook wratten).
  
  

Symptomen

Bij peniskanker verschijnen er zweren of gezwellen op de penis, meestal eerst op de eikel en de voorhuid. Deze gezwellen lijken op genitale wratten.
Veel mannen met deze ziekte hebben melden zich pas na aanzienlijke tijd bij een arts, waardoor de ziekte pas laat ontdekt wordt. De wratachtige afwijkingen op de eikel of voorhuid die bij peniskanker horen, gaan vaak gepaard met angst en schaamtegevoel bij de patiënt waardoor vaak pas laat hulp wordt gezocht. Dit is gevaarlijk omdat de tumor door groeit, de hele penis kan aantasten en zich kan uitzaaien naar andere delen in het lichaam.

De diagnose

De uroloog zal de verdenking op peniskanker moeten bevestigen. Om de diagnose met zekerheid te kunnen stellen is het noodzakelijk om een besnijdenis uit te voeren. Niet alleen wordt hierdoor de afwijking op de eikel zichtbaar, maar ook kan weesfel worden afgenomen voor verder onderzoek.
Om de infectie te verminderen wordt gedurende enige dagen een antibioticum voorgeschreven.

Verder onderzoek

Nadat de diagnose peniskanker is vastgesteld, zal verdere behandeling moeten volgen. De uroloog moet nagaan welke vorm van behandeling het beste is en onderzoeken in welk stadium de ziekte zich bevindt. Hiervoor is het noodzakelijk om verder onderzoek te doen.

Het is goed mogelijk om de omvang van de kanker vast te stellen door te voelen. Als er toch onduidelijk is, kan een MRI-scan van een penis in erectie, meer informatie geven over de groei in de zwellichamen.

De lymfeklieren

Een CT-scan laat zien of er uitzaaiingen zijn in de lymfeklieren van de liezen en het bekken. Ook wordt gekeken of er uitzaaiingen zijn in de buik en longen.
Hele kleine uitzaaiingen in de lymfklieren worden door dit onderzoek niet zichtbaar.

Tijdens het eerste onderzoek voelt de uroloog in beide liezen de lymfeklieren. Eventuele zwellingen zijn meestal niet pijnlijk en worden eerst behandeld met antibiotica. Vaak is een zwelling in de lymfeklier niet het gevolg van een uitzaaiing, maar van de ontsteking die met de peniskanker gepaard gaat. Als de zwelling na de antibioticakuur blijft is de kans groter dat het gaat om een uitzaaiing in de lymfeklier. Een weefsel onderzoek kan hier uitsluitsel over geven. De lymfeklier wordt verwijderd en opgestuurd voor onderzoek. Als er afwijkingen zijn in de lymfeklieren, heeft de patiënt de keuze om alle andere lymfeklieren ook weg te laten halen om zo de kans op uitzaaiingen te verkleinen. Afwijkingen iin de lymfeklieren kunnen ook een reden zijn om aanvullend chemotherapie te geven.

De behandeling van peniskanker

De behandeling van peniskanker hangt onder meer af van de plek en de omvang van het gezwel, wel of geen uitzaaiingen en iemands algemene gezondheidstoestand.
De behandelingsmethoden zijn onder te verdelen in operatief ingrijpen (van besnijdenis tot amputatie) en daarnaast bestralingstherapie en/of chemotherapie.

(Partiële) penectomie

Als de kanker beperkt is tot de eikel of het uiteinde van de zwellichamen, kan de penis gedeeltelijk worden behouden. Het is dan mogelijk om alleen het uiteinde van de penis te verwijderen. Om de kans op terugkeer van de kanker te verkleinen wordt ook 1 tot 2 cm van het omringende gezonde weefsel weggehaald. Dit wordt een partiële penectomie genoemd. Het ingekorte gedeelte van de penis behoudt de mogelijkheid tot erectie. Ook staand plassen is dan nog mogelijk.
In een enkel geval is het mogelijk om alleen de eikel te verwijderen waarbij de zwellichamen worden behouden. Het is dan mogelijk met een stukje huid van bijvoorbeeld het bovenbeen (graft) operatief een nieuwe eikel te maken.

Het is zelden noodzakelijk de gehele penis met de zwellichamen te verwijderen. Soms komt dit wel voor als de basis van de penis is aangetast of het gezwel erg groot is. De plasbuis blijft dan wel behouden maar wordt net voor de anus in de huid vastgezet. De man moet dan voortaan zittend plassen. De sluitspieren van de plasbuis blijven volledig normaal werken waardoor geen incontinentie ontstaat.

Multidisciplinaire behandeling

De behandeling van peniskanker is zeer complex. Binnen het oncologisch multidisciplinaire overleg wordt de behandeling van de patiënten met een enstige vorm van peniskanker besproken. Dit team bestaat uit specialisten van verschillende disciplines en werkt samen in ARTZ (Alliantie Regionale TopZorg). Hierin zijn naast het Slingeland ook Rijnstate in Arnhem, de Gelderse Vallei in Ede en de Radiotherapiegroep vertegenwoordigd. 

In alle gevallen is er overleg met de professionals van het Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis. Het stellen van de diagnose en de eerste stappen in de behandeling vinden in het Slingeland Ziekenhuis in Doetinchem plaats. Voor uitgebreidere chirurgische behandelingen en eventuele aanvullende chemotherapie wordt verwezen naar Rijnstate in Arnhem.