Testosteron

Hormonen zijn chemische stoffen die het lichaam zelf maakt en die worden uitgescheiden in het bloed. De meeste hormonen worden gemaakt in speciale hormoonklieren zoals de hypofyse (klier in het hoofd) en de schildklier (bij de adamsappel in de hals). Deze klieren hebben geen andere taken. Maar ook organen die op de eerste plaats een andere functie hebben, zoals de nieren, scheiden hormonen af.

Een belangrijke groep hormonen zijn de geslachtshormonen. Het belangrijkste mannelijke geslachtshormoon is testosteron. Dit hormoon wordt voornamelijk door de zaadballen aangemaakt. En een gedeelte door de bijnierschors. Mannelijke geslachtshormonen stimuleren de zaadproductie en de ontwikkeling van mannelijke geslachtskenmerken.

Mannelijk uiterlijk

Mannelijke hormonen, ook wel androgenen genoemd, worden aangevoerd door het hormoon testosteron. Dit voor de man zo belangrijke hormoon is o.a. bepalend voor het mannelijke uiterlijk en de veranderingen bij jongens in de pubertijd, zoals baard in de keel en het groter worden van de penis en testikels. Ook de mannelijke beharing en het kaal worden ontstaat onder invloed van testosteron.

Leeftijd en testosteron

Gedurende het leven is de hoeveelheid testosteron niet stabiel. Vlak na de geboorte ontstaat er een grote piek in testosteron, waardoor het brein van de net geboren baby zich meer zal ontwikkelen in de richting van mannelijk gedrag. In de pubertijd ontstaat een tweede, maar minder hoge, piek, waardoor het kind verandert in een man. Hierna stabiliseert het testosterongehalte zich op een lager niveau en zal het vanaf het 30e levensjaar langzaam minder worden. Na het 65e jaar is er een significante afname zichtbaar. Niet alleen mannelijke hormonen nemen gedurende het leven af, ook de groeifactoren zoals schildklierhormonen verminderen gedurende het ouder worden.

Meten van het testosterongehalte

De hoeveelheid testosteron in het bloed varieert. Het onderzoek om het gehalte te meten, moet in de ochtend voor 10.00 uur plaatsvinden en moet na een aantal weken herhaald worden.
Er wordt bloed uit de arm afgenomen. Het testosteron is in dit bloed aanwezig in drie verschillende vormen:

• 2 tot 3% van het testosteron is vrij in het bloed aanwezig
• Een percentage van 20 tot 40% van het testosteron is gebonden aan albumine (eiwit)
• 60 tot 80% van het testosteron is zeer vast verbonden met het zogenaamde Sex Hormone-Binding Globulin (SHBG).

Het testosterongehalte hoort hoger te zijn dan 12 mol per liter bloed (12nmol/L). Aanvullende testosterontherapie mikt op een gehalte boven de 15nmol/L. Minder dan 8nmol/L wordt beschouwd als een ernstig tekort aan mannelijk hormoon.

Endocrien syndroom (laag testosterongehalte)

Nadat Viagra een nieuwe behandelingsoptie voor erectiestoornissen werd, ontstond wereldwijd interesse voor de ontstaanswijze van erectiestoornissen. Hierdoor werd duidelijk dat veel mannen op leeftijd, een te laag testosteron bezaten. Vanaf deze periode zijn er veel verschillende namen voor dit syndroom verzonnen. Een aantal hiervan zijn: Late Onset Hypogonadism (LOH), Testosterone Deficiency Syndrome (TDS), andropauze (vergelijkbaar met penopauze), ADAM (Androgene Deficiency of the Aging Male) en PADAM (Partial Androgene Deficiency of the Aging Male).
Langzamerhand begint de term endocrien syndroom terrein te winnen.
De verschillende organisaties, waaronder de European Association of Urology (EAU) definiëren het endocrien syndroom als volgt:
Het endocrien syndroom is een biochemisch syndroom dat optreedt met het voortschrijden der jaren. Het wordt gekarakteriseerd door een laag testosteronniveau en resulteert in significante veranderingen in de kwaliteit van leven en heeft aantoonbare negatieve effecten op de functie van verschillende orgaansystemen.

Indien het endocrien syndroom bij ouder wordende mannen problemen gaat opleveren, zien wij dit terug bij patiënten als moeheid, zich niet lekker voelen, verminderde seksuele functie en vermindering in concentratie. Als onderzoek wordt gedaan zullen waarschijnlijk afwijkingen te zien zijn in botten, spieren, vaten, vetspectrum als ook in de hersenfunctie.

Zie: Laag testosterongehalte en de effecten